‍ حاج آقا قرهی:

بیهوده نیست که پیامبر اکرم، خاتم رسل(ص) فرمودند: «لولا أنَّ الشَّياطينَ يَحومُونَ على قُلوبِ بَني آدَمَ لَنَظَرُوا إلَى المَلَكوتِ» (بحار الأنوار : ٧٠/٥٩/٣٩) این روایت را هر چه بخوانی و تکرار کنی، کم است. با لو آمده؛ یعنی شرطیّه است. اگر شیاطین، دور قلب بنی‌آدم را احاطه نمی­کردند، آنچه را در آسمان‌ها و زمین و ملکوت است، می­ دیدند. این که اولیاء الهی، از همین جا، هفت آسمان را می­بینند و این که همه زمین و آسمان‌ها در احاطه اولیاء الهی است؛ یک دلیلش همین است. این را پیامبر(ص) فرمودند، اگر غیر معصوم بیان می­کرد، ولو یک عارف بزرگ، ولو یک تالی‌تلو معصوم، شاید خیلی‌ها باور نمی ­کردند. این که فرموده: شیاطین به قلب، احاطه پیدا نکنند؛ یعنی انسان، قلبش را از رذائل پاک کند. چون رذائل، همان شیاطین درونی انسان هستند. «أعوذ باللّه السّمیع العلیم من همزات الشّیاطین و أعوذ باللّه أن یحضرون إنّ اللّه هو السّمیع العلیم»، پناه می­بریم به خدای متعال از این که حاضر بشوند.

لذا می‌فرمایند: اگر این رذائل، قلب بشر را احاطه نکنند، آن‌وقت است که این انسان و این بنی‌آدم می­دیدند آنچه را در آسمان‌ها و زمین و ملکوت است. دقّت کنید که پیامبر عظیم‌الشّأن(ص) بیان نمی­فرمایند: به قلب می­دیدند. خدا شاهد است به چشم ظاهر دنیا می­دیدند. لذا نمی‌خواهیم بگوییم: این، ادراکات عقلیّه، یا ادراکات نفسانیّه و قلبیّه است و به عنوان طهارت نفس تبیین کنیم، هر چند طهارت هم هست، امّا با همین چشم ظاهر، با همین گوی کوچک می‌توان ملکوت را دید، «لَنَظَرُوا إلَى المَلَكوتِ». امّا شرط گذاشتند و آن، این که رذائل نباید باشد و این قلب باید از احاطه شیاطین دور باشد تا به آن مطالب برسد.